Sensa Zorg

  >  Blog   >  De kracht van muziek: muziektherapie

De kracht van muziek: muziektherapie

Een 80-jarige man met dementie woont in een zorginstelling. Hij kan zelf niet meer goed functioneren en is voor zijn dagelijkse activiteiten en zorg afhankelijk van de zorgverleners. Hij heeft ernstige geheugenstoornis, achteruitgang van het geheugen en dus veel beperkingen in het dagelijkse leven. Zijn dochter komt langs met de viool waar hij tot zijn 50-ste veel op heeft gespeeld. Tot haar verbazing begint hij op de juiste manier op de viool te spelen.

Bij dementie is het declaratieve geheugen, dat dient om gebeurtenissen, belevenissen en kennis te onthouden, ernstig verstoord, terwijl het procedurele (o.a. handelingen) geheugen lang intact blijft. Muziek kan zowel op kinderen, volwassenen, patiënten en cliënten een ingrijpende invloed hebben. Het is een fijne vrijetijdsbesteding die mensen van straat houdt, muziek kan een houvast zijn voor mensen die het moeilijk hebben en bevordert de cognitieve en sociale ontwikkeling.

Muziek als therapie

  • Neurale ontwikkeling: Door muziek kunnen knooppunten en verbindingen getraind worden die ook bij andere functies gebruikt worden. Kinderen die te maken hebben met vertraging op het gebied van taal- spraakontwikkeling kunnen hier baat bij hebben. Kinderen met een verstandelijke beperking zoals bijvoorbeeld het Downsyndroom kunnen heel anders reageren op muziek. Vroege muzieklessen kunnen duidelijke veranderingen teweegbrengen in de reactiviteit van auditieve schorsgebieden[1] (Hannon & Trainor 2007).
  • Prikkelen van het bewustzijn: Ondanks ernstige hersenaandoeningen kan de invloed van muziek blijven bestaan. Zelfs in coma kunnen mensen reageren op gezang met mondbewegingen of op piano met vingerbewegingen. In de hersenen is blijkbaar een deel van het muzieknetwerk dat nog reageert en ook andere delen aansteekt (Cranenburgh, 2018).
  • Welbevinden: Mensen in troosteloze situaties zoals bijvoorbeeld mensen die lijden aan Post traumatische stress stoornis hebben te maken met overgevoeligheid voor prikkels en negatieve emoties, gekoppeld aan herinneringen. Positieve contexten kunnen helpen bij het verminderen van pijn en muziek kan hierbij helpen bij het activeren van het geheugen. Bij het zien van een jeugdfoto kan muziek helpen bij het herinneren van bepaalde momenten.
  • Pijn: Muziek kan pijnstillend werken bijvoorbeeld bij brandwonden, zenuwpijn en postoperatieve pijn. Wanneer de client/patiënt zelf muziek naar eigen voorkeur kan beluisteren zal het effectiever zijn (Cranenburgh, 2018).

Emotie

Wat betreft emoties op het gebied van muziek kunnen we onderscheid maken tussen muziek die verbonden is met emotie en anderzijds muziek die op zich staat en niet per se gekoppeld hoeft te zijn aan emoties. De emoties en de expressie ervan hebben te maken met het binnenbrein, het limbisch systeem (emotionele geheugen) en de basale kernen. Wanneer de musicus zijn emotie goed kan uitdrukken bij het maken van muziek door zijn ziel erin te leggen, zal het gepassioneerd en ontroerend overkomen. Ook kan de muziek zelf een emotionele dimensie hebben waarbij sprake is van een muzikale spanning en ontlading. Dus hierbij wordt bedoeld dat emotie een bestanddeel van de muziek zelf is en niet gekoppeld hoeft te worden aan de luisteraar of musicus. Ten slotte kan muziek een koppeling maken met de emoties van de luisteraar. Het kan een emotie opwekken die gekoppeld is aan de individuele levenservaringen.

Cliënten of patiënten in zorginstellingen, die in troosteloze situaties verkeren kunnen opgebeurd worden met muziek. Veel mensen houden van muziek, kunnen een moment krijgen om te genieten en kunnen daardoor in een bepaalde stemming komen. Zo worden cliënten bezig gehouden , hun stemming wordt verbeterd en het verblijf op een zorginstelling kan veraangenaamt worden.

Invloed van muziek op cognitie

Muziek kan een gunstige invloed hebben op de ontwikkeling van cognitieve functies. Er ontstond een Mozart-effect in de jaren 70 waaruit werd gesuggereerd dat kinderen die naar Mozart luisterden vlak daarna beter presteerden op een cognitieve test betreft over  ruimtelijke functies. Het is niet bewezen dat het specifiek om Mozart ging, maar het effect komt tot stand door een verhoogde alertheid en een verbetering van de stemming waardoor alles beter lukt. Bij actief muziek maken worden vele hersengebieden betrokken dus vele uithoeken van het brein worden bereikt. Er is geen ‘centrum’ voor muziek in de hersenen (Cranenburgh, 2018).

Bezig zijn met muziek legt een basis voor empathie, sociale binding, kwaliteit van leven, creativiteit, luisteren naar elkaar en openstaan voor verschillen. Muziekactiviteiten kunnen aangeboden worden als therapie. Muziek heeft veel invloed op het brein, kortom muziek zal altijd een positieve invloed hebben.

 

Tuba Gulbahce

Orthopedagoog

 

Hannon, E., Trainor, L. Music acquisition; effects of enculturation and formal training on development.Pysychology, 2007.

Cranenburgh, B. Muziek en brein. Over de kracht van muziek. Stichting ITON. Haarlem, 2018.

[1] Auditieve schorsgebied is het deel van de temporale kwab waar geluidsprikkels worden verwerkt.